BespaarSamen
in blogs
Hoe verbeter ik de energie-efficiëntie van mijn gebouw of complex? Hoe houd ik netcongestie op afstand? Wanneer voldoe ik eigenlijk aan alle wet- en regelgeving? En hoe krijg ik mijn organisatie zo ver om te investeren in de broodnodige maatregelen? De verduurzamingsvraagstukken in de utilteitsbouw zijn veelzijdig.
In de blogs op deze pagina lees je aan de hand van praktijkvoorbeelden hoe BespaarSamen helpt om structuur te krijgen in de duurzame verbetering van de utiliteitsbouw. Van zorgorganisatie tot schaatshal: hoe kregen zij de verduurzaming op de rit en wat zijn in hun belangrijkste learnings?
Case Achmea
Klein beginnen, groot winnen
Achmea heeft uitgesproken ambities met de eigen campus: het complex, gelegen in een bosrijke omgeving, moet uiteindelijk energieneutraal én gasvrij zijn. Om die ambitie te realiseren is de samenwerking met leveranciers en partners, waaronder technisch dienstverlener Croonwolter&dros, geïntensiveerd.
“Toen de campus rond 2011 opgeleverd werd, scoorden de gebouwen op duurzaamheid al beter dan het toenmalige bouwbesluit voorschreef”, vertelt Theo Peters, adviseur duurzame bedrijfsvoering bij Achema. “Maar het was onze ambitie om verder te gaan en eind 2025 energieneutraal en gasloos te zijn met de campus.” Dus ging Achmea met partner Croonwolter&dros om tafel. “Achmea heeft haar ambities goed in beeld”, zegt Erik van den Hil, consultant energie bij de technisch dienstverlener. “Wij konden helpen door samen een stip aan de horizon te zetten en in samenwerking met Achmea en andere leveranciers en partners de route daarnaartoe stap-voor-stap te gaan maken.” Dat begon met een energiemonitoring. “Want alleen als je weet waar je staat weet je hoe je het beste je duurzame doel haalt.”
Door deze aanpak kon het grote project opgedeeld worden in overzichtelijke delen. En bij al deze delen kwamen de kosten en baten van het deel haarscherp in beeld. Van den Hil: “Zo zijn we op de campus begonnen met het laaghangende fruit. Maatregelen die je met weinig effort kunt nemen en al wel effect sorteren.”
Dat is de belangrijkste learning voor Peters: “Als je plannen hebt om te verduurzamen, begin klein. Probeer dingen uit en kijk wat het effect is. Daarna kun je die maatregelen later uitvergroten. Je hoort heel veel partijen die net zolang werken tot ze een totaalplan hebben, maar dan verlies je tijd.” De aanpak met Croonwolter&dros leverde Achmea juist tijdswinst op. Ruim een jaar voor de gestelde ambitie van 2025 werd de campus al gasloos verwarmd. Ondertussen blijft Croonwolter&dros het energiehuishouden monitoren. “Dat is essentieel om te bepalen of alle maatregelen het beoogde resultaat hebben. En we kunnen dan de energieprestaties steeds verder verbeteren.”
Meer weten over de datagedreven aanpak bij Achmea? Bekijk de showcase
Theo Peters
adviseur duurzame bedrijfsvoering bij Achmea
Erik van den Hil
consultant energie bij Croonwolter&dros
Case Severinus
Alle neuzen in dezelfde duurzame richting
met BespaarSamen
Binnen een en dezelfde organisatie kan op wel 10 manieren gekeken worden naar de verduurzaming van het eigen vastgoed. Inkoop kijkt naar de kosten, CSR ziet kansen om zoveel mogelijk duurzame impact te maken, facility denkt aan de bouwactiviteiten die gemanged dienen te worden en directie kijkt naar de ideale balans tussen investering en opbrengst. Dan zijn er ook nog over de ‘vreemde ogen’ die meekijken. Overheden willen dat je vastgoed voldoet aan de nieuwe normen. En de netbeheerder ziet erop toe dat je werkelijke verbruik straks nog wel binnen je gecontracteerde vermogen blijft. Zeker als de verduurzaming inhoudt dat er verder geëlektrificeerd gaat worden.
Zoveel belanghebbenden, die allemaal door een andere bril kijken: hoe krijg je dan de blik op hetzelfde duurzame einddoel? “Het was waar wij ook mee worstelden”, vertelt Judit Delnoij, facilitair manager van zorgorganisatie Severinus. Zij staan voor de verduurzaming van een zestigtal panden waar hun cliënten, mensen met een verstandelijke beperking, begeleid wonen. Niet alle panden zijn in eigendom. “Dus we gebruiken het moment ook om strategisch naar onze vastgoedportefeuille te kijken”, vertelt Delnoij. “Van financieel tot operationeel: er zijn dus nogal wat mensen betrokken bij de beslissingen die we moeten nemen.” Om die gefundeerd te maken, heb je inzicht nodig, betoogt de facilitair manager.
Zij schakelde daarvoor de hulp in van OVVIA, dat de utiliteitsbouw verduurzaamt volgens de BespaarSamen-methode werkt. Eerste stap van de datagedreven methode is inzicht verwerven in de gebouwprestaties. Want als je niet weet waar je staat, kun je ook niet bepalen waar je naartoe moet. OVVIA-projectmanager Ricky Kranen: “We maken vaak mee dat organisaties meerdere beslissers aan tafel hebben en allemaal hebben ze andere vraagstukken rond de verduurzaming. Door te werken volgens de BespaarSamen methodiek, vindt iedereen de antwoorden op de vragen die ze hebben.” Delnoij: “Wat voor ons enorm complex is, is nu via een soort black box vertaald in een helder overzicht. En dat geeft de grip die we zochten en nodig hedden.” En ook een voordeel. “We zagen grote verschillen in temperaturen. Dat was voor ons een reden om een norm vast te stellen en alle installaties conform die norm in te richten. Dat betekende een besparing, maar ook meteen een goed uitgangspunt voor toekomstig onderhoud.”
Binnen BespaarSamen werkt OVVIA aan de hand van het zogeheten gebouwrenovatiepaspoort. Een onderdeel daarvan is het energiekompas, vertelt Kranen. “Die geeft aan waar je gebouw nu staat en wat de route is naar de eindnorm 2050. Alle 60 gebouwen van Severinus zijn volgens die methode geplot.” Daardoor weet Severinus welke gebouwen energie-intensief zijn en welke labelsprongen gemaakt moeten worden. Het stelt de organisatie in staat om strategische beslissingen te maken over de verduurzaming van hun vastgoed en maatregelen te prioriteren. Iedereen aan tafel praat over hetzelfde en beslist met hetzelfde overzicht voor de neus. En dat zorgt voor een efficiënt beslissingstraject. “We hebben nu het inzicht in wat we allemaal nodig hebben de komende jaren voor de verduurzaming van ons vastgoed”, zegt Delnoij. Severinus brengt nu de focus aan: hoeveel en welke panden worden de komende jaren verduurzaamd? “Het einddoel hoeven we nog niet precies te weten, maar we kunnen nu wel heel goed beginnen.”
Meer weten over de datagedreven aanpak bij Severinus? Bekijk de showcase
Case kantoor Heimans – Vanbeek
Van tegengestelde naar gezamenlijke belangen
Je kunt naar exact hetzelfde kijken, maar het toch heel anders zien. De kantoorvilla van verhuurder Louk Heimans in het hart van Arnhem bijvoorbeeld. De monumentale villa uit 1800 is het hoofdkantoor van huurder Vanbeek, partner in de energietransitie. Wie kijkt naar het kantoor ziet een statig pand, maar ook enkel glas, oude energieverslindende ketels en een energielabel E. Kortom, een kantoorvilla die zowat zelf staat te popelen om verduurzaamd te worden. En precies dat kunnen huurder en verhuurder dan weer heel anders zien.
Eigenaar Heimans ziet de verduurzaming als een investering, die een gezond rendement moet opleveren. Huurder Vanbeek ziet een kans om het comfort voor de medewerkers te verhogen en de duurzaamheid te verbeteren, passend bij de activiteiten van het bedrijf. Vanbeek-directeur Ron Hendriks: “Voor mij was het een kwestie van practice what you preach. Als we onze klanten helpen bij het verduurzamen van hun vastgoed, mogen we zelf niet achterblijven. Dus toen de nieuwe huurperiode in zicht kwam, gingen we daarover in gesprek met eigenaar Louk.”
Dat leidde tot een samenwerking volgens de BespaarSamen-methode, waarbij Heimans zich liet adviseren door zijn huurder Vanbeek. “Het was het eerste pand in mijn portfolio dat ik zo intensief wilde verduurzamen”, vertelt hij. “Dan is hulp van specialisten wel gewenst. Dat ze tevens huurder zijn, vond ik een voordeel.” Hendriks : “Wat wij aan het begin van ieder traject altijd zeggen: focus niet op wat het kost, focus eerst op wat het opbrengt.” En in het geval van de villa was dat nog veel meer dan alleen een significant lagere energierekening, zag ook Heimans: “Het werd voor mij inzichtelijk dat het ook zou leiden tot een aantrekkelijker pand. Comfortabeler, kwalitatiever en dus ook beter verhuurbaar.”
Door de datagedreven aanpak tijdens het adviestraject maakte Vanbeek aan Heimans zonneklaar hoever de energierekening omlaag kon en welke maatregelen daarvoor genomen moesten worden. “Met die data op tafel konden we tot goede afspraken komen met elkaar”, vertelt Heimans. Zo werd een deel van de investering verrekend in de huurprijs en verlengde Vanbeek het huurcontract met enkele jaren.
Het was de basis voor een succesvolle verduurzaming. Hendriks: “We tilden het gebouw van Label E naar label A. En dat is al best indrukwekkend voor zo’n eeuwenoud pand. Maar doordat we aan de hand van data de installatie steeds verder optimaliseren scoren we nu zelfs beter dan de Paris Proof norm.”
Inmiddels zien zowel Heimans als Vanbeek exact hetzelfde als ze naar de villa kijken. Een statig pand, dat optimaal verduurzaamd én aantrekkelijk voor zowel huurder als verhuurder is.
Meer weten over de datagedreven aanpak bij kantoor Heimans? Bekijk de showcase
Ron Hendriks
directeur Vanbeek
Case Sauna Soesterberg
Naar all-electric, maar netcongestie op afstand
Voelt voor bezoekers van een sauna duurzaam geproduceerde warmte fijner? Nee, dat verschil voel je niet helaas. Maar duurzame warmte voelt natuurlijk wel beter voor de bezoeker. Stukken beter, zelfs. Het was een belangrijke reden om van Thermen Soesterberg het tweede gasloos verwarmde welnessresort van Europa te maken. Zodat de gasten ook op duurzaam gebied kunnen genieten van een dag ontspanning.
Om die ambitieuze doelstellingen te halen nam Ali Aryan, directeur bouw en vastgoed bij Thermen Resorts, installatiepartner Linthorst Techniek nog wat steviger in de arm. “We wilden het gehele complex en alle sauna’s en baden all-electric gaan verwarmen, zodat we van het gas afkonden”, vertelt Aryan. “Een belangrijk voordeel was, dat het gebouw nog niet oud is en dus goed genoeg geïsoleerd voor all-electric.” Maar vervolgens kent de ambitie vooral veel uitdagingen. Want afscheid nemen van gas resulteert, zeker bij een wellnessresort, in een fors hoger elektriciteitsverbruik.
“En door het hogere elektriciteitsverbruik moesten we rekening gaan houden met netcongestie”, vertelt Anko Timmerman, projectleider bij Linthorst Techniek. Om al te grote pieken in verbruik te voorkomen bedacht Linthorst een totaaloplossing. Het complex kreeg een door Linthorst ontwikkelde zuinige warmtepomp en een grote buffer voor warm water, wat onzichtbaar verstopt werd onder het parkeerterrein. De buffer wordt zoveel mogelijk gevuld met elektrisch verwarmd water op een net- en prijsgunstig moment. Het warm water wordt op een gunstig moment gebruikt.
“Dankzij dat vat en ons slimme inkoopsysteem voor elektriciteit, beschikt het complex over de flexibiliteit die nodig is om netcongestie te voorkomen”, licht Timmerman toe. De gasketels zijn voor de zekerheid nog een tijdje blijven hangen als backup, vertelt Aryan. “Maar gelukkig hebben we die niet nodig gehad.” Voor hem is de verduurzaming geslaagd. “We gebruiken geen gas meer, maar wel iets meer elektriciteit natuurlijk. Echter door het slimme inkoopsysteem zie ik dat de gebruikskosten toch lager zijn en we netcongestie op afstand kunnen houden.”
Meer weten over de datagedreven aanpak bij Sauna Soesterberg? Bekijk de showcase
Ali Aryan
directeur bouw en vastgoed
bij Thermen Resorts
Anko Timmerman
projectleider
bij Linthorst Techniek
Case De Meent
Een sportcomplex dat werkt als een smart-grid
Laten we even beginnen met een korte situatieschets: het Alkmaarse sportcomplex De Meent bestaat uit zes verschillende sportzalen, meerdere vergaderruimtes, verschillende horecagelegenheden, winkels en last but not least: een ijshal en 400 meterbaan. Het immense complex wordt jaarlijks bezocht door maar liefst een miljoen mensen, die er sporten of van sport genieten. “En vanaf de eerste dag dat ik er werkte, raakte ik gefascineerd door de twee grote koeltorens van de ijsbaan- en hal bij het complex”, vertelt Matthé Laan, manager beheer en onderhoud bij beheerder Alkmaar Sport. Terwijl de miljoen bezoekers warm worden gehouden door een fikse gasgestookte installatie, blazen de twee torens grote hoeveelheden restwarmte ongebruikt de buitenlucht in. “Kunnen we die restwarmte niet gebruiken om het complex te verwarmen?”, vroeg Laan zich af. En dus ging Alkmaar Sport met zijn vaste partner, totaalinstallateur Kropman, aan de gang volgens de BespaarSamen-methode. Doel was om van ijsbaan de meest duurzame van Nederland te maken.
“Verduurzaming staat in de praktijk vaak gelijk aan verdere elektrificatie van je gebouw of complex”, stelt Laan. “Zeker als je net als bij ons gas zoveel mogelijk wil uitfaseren.” “Tot een paar jaar terug was netcongestie nog geen issue, maar dat is nu wel anders”, vult Bart Pepping, projectleider bij Kropman, hem aan. “Onze uitdaging was om alle bestaande installaties slim te laten samenwerken om het gewenste comfort te leveren, terwijl we rekening houden met de netbelasting en pieken in verbruik en terugleveren van elektriciteit konden voorkomen.”
Daarvoor zijn zowel een elektrische batterij als thermische buffer geïnstalleerd. De batterij slaat zelfopgewekte zonne-energie tijdelijk op om op een netongunstig moment te verbruiken. Zo ook met de restwarmte die vrijkomt bij het produceren van het ijs. Daarmee wordt water verwarmd en tijdelijk opgeslagen in de thermische buffer. Dat warme water wordt dan op een gunstig moment gebruikt, bijvoorbeeld voor het verwarmen van het complex.
Het energiehuishouden van De Meent is nu te vergelijken met een lokaal smart grid. Alle installaties houden rekening met elkaar en de omstandigheden, zoals het gewenste comfort, de drukte op het energienet of de energieprijzen.
“Door alle maatregelen verwarmden we het eerste jaar al in 99% van de tijd gasloos”, vertelt Laan. Pepping: “En hoewel we met alle maatregelen meer bespaard hebben, dan we vooraf hadden verwacht, blijven we de installatie verder optimaliseren en gaan de kosten alleen maar verder naar beneden.” De effecten van de verduurzaming zijn groot en de terugverdientijd relatief kort, stelt Laan. “Als ik vantevoren wist wat we konden bereiken, had ik blind een kruisje gezet.”
Meer weten over de datagedreven aanpak bij De Meent? Bekijk de showcase
